تاریخچه مس، از تاج پادشاهان مصری تا قابلمه در آشپزخانه ایرانی!

تاریخچه مس به عنوان فلزی قرمز رنگ و جامد به تقریبا پنج هزار سال قبل از میلاد مسیح باز می‌گردد. پس از طلا، مس اولین فلزی بود که توسط انسان کشف و در ساخت زیورآلات و ظروف بکار برده شد. البته کشف عنصر فلز بسیار قبل‌تر این زمان رخ داده است ولی اطلاعات دقیقی از آن در دست نبوده و باتوجه به قدمت ابزارآلات کشف شده، گمان می شود که بکارگیری از این فلز در حدود پنج هزار سال قبل از میلاد مسیح آغاز شده است. همچنین به نظر می رسد رومیان با بهره برداری از معادن مس قبرس اولین گروهی بودند که متوجه کاربردهای این فلز شدند. مصریان نیز جزو اولین گروه‌هایی بوده‌اند که شروع به استفاده از فلز مس کردند. مس فلزی پرکاربرد بود تا در کنار طلا برای ساخت تاج پادشاهان بکار رود. در آن زمان گمان می شد که مس دارای خاصیت جادویی بوده و موجب افزایش عمر و یا حتی جاودانگی می شود. علاوه بر آن مصریان از مس برای ساخت آینه‌ها، صندوقچه‌ها، ظروف و وزنه‌ها نیز کمک می گرفتند.

مسیحیان هم با شناخت فلز قلع و ترکیب آن با فلز مس توانسته بودند آلیاژ‌های برنزی تولید کنند و پس از آن این آلیاژ‌ها را جهت ساخت ظروف و وسایل و محصولات مختلف به کار گرفتند.

تاریخچه مس در ایران:

تاریخ مس در ایران به حدود پنج هزار سال پیش بازمی‌گردد، در زمانی که ظروف سفالی از محبوبیت بالایی میان جمعیت ایران برخوردار بودند، بهره برداری از معادن مس آغاز شد و این فلز در طی چند قرن جایگاه خود را در صنعت و هنر ایران پیدا کرد. مس برای مردم در گذشته‌های دور یک فلز تمام عیار به حساب می‌آمد. آن‌ها که از شکسته شدن و آسیب پذیری ظروف سفالی خسته شده بودند، حالا به راحتی می‌توانستند ظروف مسی‌ای را تولید کنند که عمر بالا و ماندگاری و دوام دارد، در برابر حرارت مقاوم می‌باشد و رنگ نزدیک به طلا و چشم گیر هم دارد. صدها سال بعد، معدن مس سرچشمه به عنوان بزرگ‌ترین معدن مس در ایران در سال 1328 کشف و بهره برداری از آن آغاز شد. پیشینه اولین اشیا مسی کشف شده در ایران به تپه زاغه قزوین، تپه سیلک کاشان و تل ابلیس در بردسیر کرمان باز می گردد. برای قرن‌ها پس از کشف این فلز، بهره گیری چندانی از آن نمیشد. تا اینکه سرانجام در دوران سلجوقیان و صفویان با شکوفایی صنعت ذوب فلزات، مس نیز به بخشی مهم از صنایع دستی ایران تبدیل شد.

شروع استخراج مس با استفاده از روش‌های نوین در ایران به سال 1315 و تاسیس اداره کل معادن باز می گردد، انگیزه اصلی استخراج مس در آن زمان تامین این فلز برای کارخانه جات مهمات سازی ارتش بود. پس از تاسیس مجتمع مس سرچشمه و ادامه فعالیت‌ها در نهایت ایران به یکی از قطب‌های تولید مس در جهان تبدیل شد.

تاریخچه مس در ایران: بررسی هنر مسگری

بخش مهمی از تاریخچه مس در ایران، پیشینه هنر مسگری می باشد. صنعت مسگری در استان‌های اصفهان، زنجان، کرمان، شیراز، کاشان و یزد پس از ورود اسلام به ایران شکوفا شد و تا به امروز نیز از رونق زیادی برخوردار می باشد. در اکثر این استان‌ها بازاری به نام بازار مسگران وجود دارد که قدمت آن به گذشته باز می گردد و بیانگر اهمیت این صنعت در اقتصاد و شکوفایی هنر این مناطق است. در ادامه با پیشرفت صنایع دستی مس کاربردهای بیشتری پیدا کرد و برای ساخت ظروف، چراغدان، سماور و قوری، عودسوز و آینه‌ها بکار رفت. تلفیق مسگری با هنرهایی همچون جواهر نشانی، خاتم کاری، قلم زنی و فیروزه کوبی طبع هنری ایرانیان و توانمندی ایشان در صنعت را در سطوح بالاتری به نمایش گذاشت.

برای آشنایی بیشتر با اهمیت هنر مسگری در معرفی فرهنگ ایران می توان به حضور یک بشقاب مسی نقره کوب که به دست مسگرهای ایرانی در شهر خراسان تولید شده در موزه آرمیتاژ واقع در شهر سن پترزبورگ کشور روسیه، که جزء بزرگ ترین موزه‌های دنیا به حساب می‌آید و آثار متعدد و بسیار زیادی از هنرمندان و افراد مشهور در طول تاریخ در آن وجود دارد اشاره کرد.

تاریخچه مس در ایران: بررسی ساخت ظروف مسی

پس از شکوفایی و گسترش صعنت مسگری در ایران، ظروف مسی آشپزخانه عمده‌ترین بخش از محصولات مسی را تشکیل داده‌اند. قابلمه‌های مسی عضوی ضروری از آشپزخانه‌های ایرانی بودند زیرا مناسب‌ترین گزینه برای طبخ غذاهای سنتی ایرانی به شمار می رفتند. با اینکه اکثر مزیت‌های استفاده از ظروف مسی در آن زمان به شکل تجربی به ذهن مردم ثبت شده بود ولی امروزه می دانیم که پس زمینه هریک از آن‌ها، یکی از ویژگی‌های طبیعی فلز مس می باشد. به طور مثال از گذشته تا به امروز می دانیم که طبخ غذا در ظروف مسی به میزان قابل توجهی نیاز به انرژی و حرارت را کاهش داده و فرایند تهیه غذا را نیز سرعت می بخشد. این موضوع برآمده از رسانایی حرارتی بالای فلز می می باشد. در گذشته همچنین گمان می شد فلز مس خاصیت جادویی بر سلامتی دارد درحالی که امروزه می دانیم، یون مس یکی از مهم‎ترین عناصر مورد نیاز بدن بوده و برای جذب آهن نیز ضروری می باشد. طبخ غذا در ظروف مسی به تامین مس مورد نیاز بدن کمک خواهد کرد. موضوعی که درنهایت منجر به سلامت دستگاه عصبی و سیستم ایمنی شده و از بیماری‌های همچون کم خونی و افسردگی نیز پیشگیری خواهد کرد.

یکی از محبوب‌ترین ظروف مسی که پس از سالیان طولانی از حفظ شهرت و ماندگاری خود در خانه و سبک زندگی ایرانی به یکی از المان‌های فرهنگی تبدیل شده است، سمار مسی می باشد. ورود سماور به فرهنگ ما به دوران صفویه باز می‌گردد. سماورها عضو محبوب قهوه خانه‌ها و همنشین جمع‌های دوستانه آن زمان بودند و  عمدتا برای تهیه قهوه به کار می‌رفتند. پس از ورود چای به ایران و استقبال مردم در حدود اواخر دوره ناصرالدین شاه قاجار، سماورهای مسی به عضوی جدا نشدنی از خانه‌های ایرانی تبدیل شدند که به جرئت می‌توان گفت غیرممکن بود در هر منزلی، حداقل یک سماور مسی یافت نشود. در پی سماورها، قوری مسی از محبوبیتی مثال زدنی برخوردار شد. طعم چای کشت شده در ایران در قوری مسی به یک تجربه بی همتا تبدیل می شد. چای سریع دم می کشید و عطر خود را حفظ می کرد.

چرا ظروف مسی برای هزاران سال محبوبیت خود را حفظ کرده‌اند؟

ممکن است در حین بررسی تاریخچه مس در ایران، بخواهیم بدانیم چرا این ظروف هیچگاه محبوبیت خود را از دست نداده و همواره جایگاه خود را در خانه و آشپزخانه ایرانی حفظ کرده‌اند. اگر ظروف مسی توانسته‌اند از پنج هزار سال پیش تا به امروز محبوبیت خود را در میان ایرانیان حفظ کنند، پس باید دلایل منحصر بفردی نیز برای این موضوع وجود داشته باشد.

• تاثیر ظروف مسی در حفظ سلامتی و تندرستی: توجه به داشتن سبک زندگی سالم مولفه‌ای اساسی برای بهبود کیفیت زندگی می باشد که در تمام دوران‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. مردمان پنج هزار سال پیش نیز همانقدر به حفظ سلامتی خود اهمیت می دادند که ما امروزه ما سعی در حفظ و ارتقای آن داریم. تامین یون مس مورد نیاز بدن به عنوان عنصری ضروری، گامی مهم در راستای محافظت از تندرستی می باشد. استفاده از ظروف مسی در هنگام آشپزی، استفاده از قوری مسی برای تهیه چای و دمنوش‌ها و همچنین آب خوردن در لیوان مسی، نیاز بدن به این عنصر را به خوبی تأمین کرده و از بسیاری از مشکلات قلبی عروقی، پوستی و مرتبط با سیستم عصبی جلوگیری خواهد کرد. وجود مقادیر کافی یون مس در بدن همچنین از پیری زودرس جلوگیری می کند.
• انتخابی مناسب برای حمایت از محیط زیست: یکی از مهم‌ترین مزیت‌های خرید ظروف مسی ماندگاری طولانی مدت آن‌ها می باشد. این ویژگی نیاز به خرید مداوم ظروف جدید را از بین برده و امکان استفاده طولانی مدت از ظروف قدیمی را فراهم می آورد. ظروفی که نه تنها در اثر گذر زمان کاربردهای خود را از دست نداده و کهنه نمی شوند بلکه ارزشی دو چندان پیدا کرده و به جلوه‌ای از تاریخ، فرهنگ و هنر نیاکانمان تبدیل می شوند. بسیاری از ظروف مسی به عنوان هدیه یا یادگاری از نسلی به نسل دیگر منتقل م شوند درحالی که هنوز به خوبی روز اول قابل استفاده هستند.
• فراهم بودن امکان بازیافت ظروف مسی: مس فلزی ارزشمند است و با اینکه در کشورهایی همچون ایران، یونان، رم و مصر معادن فراوانی برای آن وجود دارد ولی در برخی از کشورها فلزی کمیاب محسوب می شود. حفظ منابع طبیعی فلزات از اهمیت بالایی برخوردار است. ظروف مسی نیز از این قاعده مستثنی نخواهند بود. امکان بازیافت تنها برای ظروف مسی اصل مهیا می باشد زیرا ظروف تقلبی آهنی یا برنجی از کیفیت و استحکام چندانی برخوردار نبوده و پس از چند ماه کاملا کاربرد خود را از دست می دهند.

نگهداری از ظروف مسی، گامی مهم برای حفظ تاریخچه مس:

اهمیت نگهداری صحیح و مناسب از ظروف مسی از آن جهت است که ظروف مسی به عنوان یادگاری از صنعت و هنر ایران، نمادی از تاریخچه فرهنگی و آیین‌های سنتی ما هستند. باتوجه به تمام فرایندهای تولیدی که هریک از پیچیدگی خاص خود برخوردار می باشند، فواید مثال زدنی این ظروف بر سلامتی و تندرستی و همچنین ارزش مادی آن‌ها، نگهداری مناسب از ظروف مسی برخوردی صحیح در قبال هنر استادکاران ایرانی می باشد.

مقاله‌های مختلفی همچون نحوه شستن صحیح ظروف مسی و نحوه جلوگیری از سیاه شدن ظروف مسی را می توانید در وبسایت مس و مس بخوانید.

خرید ظروف مسی از مس و مس، تجربه خریدی مطمئن!

مس و مس ارائه دهنده جامع‌ترین و با کیفیت ترین محصولات مسی در خاورمیانه می باشد. تمامی محصولات از تضمین اصالت و کیفیت برخوردار بوده و همچنین با مراجعه به صفحه هریک می توانید به توضیحاتی کاملی درباره نحوه تولید، آنچه الهام بخش طراحی بوده، ابعاد و وزن دقیق و کاربردهای هریک از محصولات دسترسی داشته باشید. کسب تجربه انتخاب و خرید از میان تنوع محصولات مسی در طرح‌های گوناگون الهام گرفته شده از فرم‌های زیبا و ارگانیک طبیعت که به دست استادکاران توانمند ایرانی تولید شده و با ظرافت هرچه تمام‌تر چکش کاری شده‌‍‌اند تنها در وبسایت جامع مس و مس ممکن می باشد. کیفیت بالای ظروف عرضه شده در مس و مس از تجربه، دقت و مهارت سرچشمه گرفته است.

در مقاله‌ای که مطالعه کردید سعی کردیم تا به صورت جامع تاریخچه مس در ایران و جهان و همچنین مسیر پر پیچ و خم هنر مسگری و شکوفایی آن را بررسی کنیم.