آموزش مراحل ساخت ظروف مسی، هنری ارزشمند و پرزحمت!

ساخت ظروف مسی باوجود تمام تحولات و پیشرفت‌ها، هنوز به میزان بالایی وابسته به هنر مسگران بوده و بسیاری از فرایندهای ساخت به وسیله دست انجام می شوند. از همین رو است که ظروف مسی پس از گذشت سالیان متمادی هنوز محبوبیت خود را در خانه‌های ایرانی حفظ کرده‌اند و همواره به عنوان بازتابی از فرهنگ دیرینه و تاریخ غنی مردم ایران معرفی شده‌اند. مراحل ساخت ظروف مسی از برش ورق مسی آغاز شده و با پرداخت نهایی به اتمام می رسد. در میان این دو مرحله اما، فرایندهای پرزحمت و پیچیده‌ای رخ می دهد که هریک باید با ظرافت تمام و دقت بالایی انجام شوند تا نتیجه نهایی درخور توجه علاقه مندان به هنر و صنعت ایرانی باشد. طبق مشاهدات و تحقیقات انجام شده پیشینه مسگری در ایران به پنج هزار سال پیش باز می گردد.

مراحل ساخت ظروف مسی:

• تهیه قالب و آماده سازی گرده مسی
• خم کاری و شکل بخشیدن به ورقه مس
• چکش کاری
• قلع کاری
• پرداخت
• نصب سایر اجزا مانند دستگیره‌ها

1- تهیه قالب و آماده سازی گرده مسی:

در هنگام ساخت ظروف مسی درصورتی که شکل بخشی به ورقه مسی توسط دست انجام شود، نیاز به قالبی متناسب با نوع ظرف موردنظر داریم. قالب‌ها معمولا از جنس فولاد بوده و در ابعاد مختلفی تولید می شوند. ورقه‌های مسی به شکل گرد یا مربعی تولید می شوند و باید کاملا صیقل داده شده و یکدست باشند. این ورقه‌ها گرده مسی نام دارند. زخامت نهایی ظروف مسی با زخامت ورقه مسی اولیه تعیین می شود. زخامت گرده‌ها متغیر بوده و تا 9 میلی متر نیز می رسد. هرچقدر ورقه مسی از زخامت بیشتری برخوردار باشد، ظروف تولید شده برای طبخ غذا و پخت و پز مناسب‌تر خواهند بود. زیرا توانایی بیشتری برای پخش و حفظ حرارت خواهند داشت. مسگران در آغاز گرده مسی را باتوجه به ابعاد ظرف برش می دهند.

2- خم کاری و شکل بخشیدن به گرده مسی:

در گذشته برای این کار دو ورقه مسی را برش می دادند و پس از خم کاری هریک به صورت جداگانه آن دو را به هم جوش داده و متصل می کردند. امروزه با وجود دستگاه‌های خم کاری و پرس ساخت بدنه با یک ورقه مسی انجام می شود که ظاهر ظروف را یکپارچه‌تر کرده و ظرافت کار را افزایش می دهد.

3- چکش کاری:

پس از ساخت بدنه اصلی، چکش کاری ظروف مسی آغاز می شود. بدنه، کف و درب ظروف مسی همگی به سلیقه استادکار و یا باتوجه به طرح اولیه چکش کاری می شوند. چکش کاری ظروف مسی بیش از اینکه نقشی در صنعت و فن ساخت داشته باشد، قدمی است در فرایند ساخت ظروف مسی که وارد قلمرو هنر می شود. امروزه خلاقیت طراحان طرح‌های اعجاب انگیزی را خلق کرده است. با الهام از المان‌های باستانی، طبیعی و مدرن، ظروف مسی توجه هر سلیقه و نیازی را مجذوب خود کرده و طرفداران خود را در هر گوشه جهان یافته‌اند. بازار صادرات ظروف مسی امروزه بسیار داغ بوده و می توان آن را به عنوان روشی برای معرفی فرهنگ و هنر ایرانی و قدمت چند هزار ساله آن درنظر گرفت.

4- قلع کاری:

قلع کاری ظروف مسی فرایندی مربوط به سطح داخلی آن است. این کار به صورت عامیانه به سفید کردن ظروف مسی نیز معروف است. شاید علاقه مند باشید تا بدانید چرا انجام این کار لازم است؟

ظروف مسی می‌توانند به بدن ما در دریافت مس مورد نیاز خود کمک کنند، برای تامین یون مس مورد نیاز بدن نیازی به مصرف مکمل‌ها نبوده و در عوض می توان با استفاده از ظروف مسی در هنگام پخت غذا و مصرف مواد خوراکی به مس مورد نیاز بدن دسترسی پیدا کرد. تعادل یون مس در بدن از هر موضوعی مهم‌تر است به همین دلیل دریافت مقادیر زیادی از آن اثر سوء داشته و خود می‌تواند سرطان زا باشد. علائم مسمومیت با یون مس شامل سردرد، حالت تهوع و در موارد شدیدتر نارسایی کلیه است. به همین دلیل در هنگام خرید ظروف مسی باید ظروف را انتخاب کرد که سطح داخلی آن‌ها قلع‌اندود شده و از کیفیت بالایی برخوردار است. کمبود مس موجب کم خونی، بی حوصلگی و ایجاد مشکلاتی در دستگاه قلبی عروقی می‌شود. در عوض وجود مقدار مناسب یون مس در بدن فواید بی شماری داشته و موجب سلامتی پوست و تقویت رشد مو می‌شود. قلع اندود کردن ظروف مسی موجب می‌شود تا مس بیش از حد وارد غذا نشده و دردسر ساز نباشد. از این رو قلع اندود کردن سطح داخلی ظروف از اهمیت بالایی برخوردار بوده و یکی از مهم‌ترین مراحل ساخت ظروف مسی می باشد.

5- پرداخت:

آخرین مرحله پیش از اتصال بخش‌های جانبی در مراحل ساخت ظروف مسی، پرداخت ظروف مسی می باشد. این مرحله موجب براقیت و جلای ظروف مسی می شود.

6- نصب سایر اجزا:

پایه، دستگیره‌ها و دیگر بخش‌های جانبی به ظروف متصل مسی متصل می شوند. ممکن است این بخش‌ها نیز از جنس مس باشند ولی معمولا به دلیل افزایش کارآیی و سهولت در هنگام استفاده دستگیره‌ها را از جنس برنج تولید می کنند. برنج از نظر رنگی با مس هارمونی چشم نوازی را خلق می کند.

مواد اولیه ظروف مسی

در فرایند ساخت ظروف مسی، چه به شیوه دستی و چه در فرایندهای ساخت ظروف مسی با دستگاه به ابزارالات مختلفی نیاز است که بکار بردن هریک نیازمند تمرین و توانایی بالایی می باشد. کیفیت نهایی ظروف تولید شده به کیفیت مواد اولیه ظروف مسی و هنر و توانمندی استادکاران بستگی دارد. از معروف‌ترین ابزار مورد نیاز می توان به موارد زیر اشاره کرد:

گرده مسی: ورقه مسی باکیفیت و صیقل داده شده مهم‌ترین بخش از کار می باشد. در ادامه انتخاب ورقه با زخامت مناسب و برش با نهایت ظرافت و اندازه مناسب به مهارت تولید کنندگان بستگی خواهد داشت.

چکش: چکش ها در هنر مسگری انواع و اقسام مختلفی دارند چکش چهارسو، چکش دم گرد، چکش سینه‌دار، چکش کف، چکش دم باریک، چکش دوبهری، چکش پرچ کن، چکش چوبی و بالاخره چکش بی‌دسته که یک قطعه فولاد آب‌داده تخت است و به نام قالب تنه معروف است که آخر سر برای صافکاری رویه‌ها به کار برده می‌شود.

سندان: سندان ها در هنر مسگری انواع مختلفی دارند سندان تخت، سندان متوسط، سندان کاسه میخ، سندان نیم قلوه‌ای، سندان لب گردان. انتخاب از میان انواع گوناگون سندان‌ها به نوع ظروف و فرم کلی آن‌ها بستگی خواهد داشت.

قیچی حلبی بری: از این قیچی برای بریدن ورقه های مس استفاده می شود. همانطور که اشاره شد اولین مرحله برای آغاز ساخت ظروف مسی برش دادن گرده مسی در اندازه صحیح و مناسب است.

مسگری در ایران، هنری با قدمت پنج هزار ساله!

جایگاه مسگری و ساخت ظروف مسی در تاریخ ایران، به شهر باستانی سیلک کاشان و در حدود پنج هزار سال قبل بازمی گردد. بسیاری از تحقیقات انجام شده دال بر این است که اولین فلز کشف شده در ایران، مس بوده است. در آن زمان مسگری تنها محدود به ساخت ظروف مسی نبوده و از این فلز برای تولید تاج و سرپوش نیز استفاده می شده است و با اینکه آگاهی چندانی نسبت به مزیت‌ها و خواص استفاده از ظروف مسی در دسترس ایشان نبوده ولی مس را دارای خاصیت جادویی می دانستند و تصور می کردند که می تواند در درمان امراض تاثیر گذار باشد. در ادامه با پیشرفت صنایع دستی مس کاربردهای بیشتری پیدا کرد و برای ساخت ظروف، چراغدان، سماور و قوری، عودسوز و آینه‌ها بکار رفت. تلفیق مسگری با هنرهایی همچون جواهر نشانی، خاتم کاری، قلم زنی و فیروزه کوبی طبع هنری ایرانیان و توانمندی ایشان در صنعت را در سطوح بالاتری به نمایش گذاشت. امروزه استان‌های زنجان، اصفهان، یزد و کرمان به عنوان قطب تولید محصولات مسی شناخته می شوند.

نکاتی که برای نگهداری از ظروف مسی باید بدانید!

تمام مراحل ساخت ظروف مسی بانهایت دقت و حداکثر ظرافت انجام می شوند تا کیفیت محصول نهایی توانایی رقابت با دیگر ظروف استیل، چینی، کریستال و چدن موجود در بازار را داشته باشد. هنر ساخت ظروف مسی به عنوان یادگاری ارزشمند که از نیاکانمان برجای مانده نسل به نسل نقل شده و برای پاسخگویی به نیاز سلایق مختلف با نوآوری و خلاقیت نیز تلفیق شده است. محصولات مسی در مقایسه با دیگر محصولات از ماندگاری مثال زدنی برخوردار می باشند و همواره امکان بازیافت و بازگشت به چرخه‌های تولیدی نیز برای آن‌ها فراهم می باشد. با این حال برای بهبود تجربه استفاده از این ظروف رعایت نکاتی نیز الزامی می‌باشد.

جلا و درخشندگی ظروف مسی در مرحله پرداخت در هنگام ساخت ظروف مسی به آن‌ها بازگردانده می شود. ولی با استفاده طولانی مدت سطح خارجی مس اکسید شده و رنگ ظروف کدر می شوند. مهم‌ترین و بهترین راه حل برای مقابله با تغییر رنگ و کدر شدن ظروف مسی جلوگیری از آن می باشد که رعایت نکات لازم درهنگام نگهداری و شست و شوی ظروف مسی موجب کند شدن فرایند اکسایش مس و نیز به سبب آن عدم تغییر رنگ ظروف مسی، خواهد شد.

حرارت بالا و مستقیم از مهم‌ترین عوامل در سیاه شدن ظروف آشپزخانه مسی می‌باشد. با توجه به اینکه ظروف مسی رسانایی حرارتی بالا دارند و به‌طور یکنواخت گرما را توزیع می‌کنند، نیازی به استفاده از حرارت بالا در هنگام پخت غذا نیست، استفاده از حرارت پایین‌تر علاوه بر این که موجب پخت بهتر غذا و حفظ کیفیت مواد اولیه خواهد شد، طول عمر ظروف مسی را نیز افزایش داده و از تغییر رنگ آن‌ها جلوگیری خواهد کرد. در هنگام پخت غذا در ظروف مسی باید توجه کنیم استفاده از قاشق فلزی به سطح آن آسیب خواهد زد، از این رو پیشنهاد می‌شود از قاشق‌های چوبی و پلاستیکی استفاده کنید.

شستشوی ظروف مسی نیز امری بسیار مهم در نگهداری می‌باشد. ظروف مسی نباید با استفاده از شوینده‌های قوی و سیم ظرفشویی شسته شوند، رطوبت و کلر موجود در آب هردو فرایند تغییر رنگ مس را سرعت می‌بخشند پس بهتر از پس از شستشو ظرف را با حوله‌ای نرم خشک کرده و در آبگیر قرار ندهیم. همچنین استفاده از ماشین ظرفشویی به علت خاصیت قلیایی شوینده‌ها و باقی ماندن طولانی مدت ظروف در ماشین ظرفشویی در معرض آب و رطوبت موجب آسیب دیدن ظروف و سیاه و کدر شدن آن‌ها خواهد شد.

در نهایت محلول‌های جلا دهنده همیشه می توانند به شما در بازگرداندن جلای اولیه کمک کنند.

مشکل بعدی می تواند آسیب به پوشش قلع سطح داخلی ظروف باشد. اگر همواره از سیم ظرفشویی برای شست وشو استفاده کنید، یا ظروف آهنی را با ظروف مسی تماس دهید، به این پوشش صدمه خواهید زد. خراشیدگی یا از بین رفتن سطح قلع اندود شده می تواند موجب ورود مقادیر زیادی از مس به غذا یا مواد خوراکی شود که برای بدن مضر است. راه حل این مشکل نیز درست مانند سیاه شدن ظروف مسی ساده بوده و کارگاه‌ها و کارخانه‌ها در عرض چند دقیقه می‌توانند دوباره سطح داخلی را قلع اندود کرده و یا به اصطلاح سفید کنند.

ساخت ظروف مسی نانو شده، نوآوری در عین حفظ سنت‌ها!

امروزه مرحله پایانی از فرایند ساخت ظروف مسی می تواند نانو کردن آن‌ها باشد. نانو کردن ظروف مسی یک ایده نوآورانه در جهت جلوگیری از تغییر رنگ و سیاه شدن ظروف مسی می باشد. ظروف مسی به دلیل خواص منحصر به فرد خود همچون ماندگاری طولانی مدت، استحکام بالا، تاثیر بر حفظ سلامتی و ظاهر چشم نواز و بی همتا هیچگاه جایگاه خود را در آشپزخانه و خانه ایرانی از دست نداده و در گذر زمان تبدیل به بازتابی از هنر و فرهنگ مردم ایران و خاورمیانه در دیگر کشورها نیز شده‌اند. ولی در این میان تغییر رنگ ظروف مسی مشکلی متداول بوده که برخی را از انتخاب ظروف مسی برای استفاده روزمره منصرف کرده است. اگرچه امروزه محلول‌های جلا دهنده به سادگی این مشکل را برطرف می کنند ولی جلوگیری از بروز آن انتخاب بهتری است. نانو کردن ظروف مسی راه حلی دائمی و کم دردسر است. نانو کردن ظروف مسی در کارخانه‌ها و کارگاه‌ها صورت می گیرد. ابتدا ظروف را به خوبی تمیز می کنند تا اثری از چربی و یا سایر آلودگی‌ها بر آن باقی نماند. سپس مواد آنتی اکسیدان به صورت یک لایه بسیار نازک در فرایندی کاملاً بهداشتی کل سطح ظروف مسی را می پوشانند. این لایه بیرونی تمام فضاهای خالی و تخلخل‌های میکروسکوپی ظروف را می پوشاند و عملاً راهی برای رسیدن اکسیژن به یون‌های مس باقی نمی ماند. اگر مس نتواند با اکسیژن واکنش دهد، تغییر رنگ رخ نخواهد داد.

حتما مقاله آیا نانو کردن ظروف مسی از تغییر رنگ آن‌ها جلوگیری می‌کند؟ را مطالعه کنید.

خرید ظروف مسی از مس و مس، تجربه‌ای شیرین از اصالت و کیفیت!

مطالبی که در این مقاله درباره ساخت ظروف مسی مطالعه کردید توسط مس و مس گردآوری و ارائه شده است. مس و مس وبسایتی جامع از محصولات مسی با تنوع کم نظیر می باشد.

در هنگام خرید ظروف مسی، امکان مقایسه طرح‌های گوناگون درکنار هم و مقایسه قیمت محصولات در یک جا، صرفه جویی در زمان و انرژی را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد. یک فروشگاه اینترنتی جامع که دارای تمام دسته بندی‌های ظروف مسی از جمله ظروف مسی آشپزخانه، ظروف مسی دکوری و ظروف مسی پذیرایی باشد موجب آسودگی خاطر هرچه بیشتر در هنگام خرید و تجربه‌ای لذت بخش خواهد شد. محصولات مس و مس همگی حاصل تلاش ذهن خلاق و دست توانمند هنرمندان ایرانی بوده و کیفیت آن ها نیز تضمین شده می باشد.

هر یک از محصولات موجود در وبسایت مس و مس علاوه بر توضیحات کامل درمورد ویژگی‌های منحصر بفرد خود و همچنین شرایط نگهداری، از پیشنهاداتی منباب روش‌های خلاقانه برای بکارگیری آن‌ها در منزل چه برای استفاده و چه برای دکوراسیون برخوردار می باشند. موارد ذکر شده در کنار ارائه کامل‌ترین خدمات پس از فروش و پاسخ‌ به تمامی سؤالات، تجربه‌ای دلنشین و فراموش ناشدنی از خرید ظروف مسی را برای شما عزیزان فراهم خواهد آورد.

مراحل ساخت ظروف مسی به صورت کامل در این مقاله بررسی شد، همانطور که مطالعه کردید روش‌های ساخت ظروف مسی باوجود تغییرات صورت گرفته هنوز به ارزش‌ها و سبک‌های گذشته وفادار بوده و دنباله روی اصالتی است که نیاکانمان خلق کرده‌اند.